Suudi EFL Öğrencilerinin Üstbilişsel Okuma Stratejileri, Motivasyonu ve Okuduğunu Anlama Performansı

2.1 Katılımcılar ve Ortam

Örneklem, Suudi Arabistan'ın Yanbu şehrindeki devlete ait bir endüstriyel kolejden rastgele seçilmiş 60 Suudi erkek EFL öğrencisinden oluşmaktadır. Katılımcılar, Suudi eğitim sistemi içinde belirli bir demografiyi temsil eden üniversite düzeyindeydi.

2.2 Araçlar ve Veri Toplama

Veriler, standartlaştırılmış araçlar kullanılarak toplanmıştır:

• Okuma Stratejilerine İlişkin Üstbilişsel Farkındalık Envanteri (MARSI): Stratejilerin farkındalığını ve kullanımını (Küresel, Problem Çözme, Destek) ölçmek için.
• Okuma Motivasyonu Anketi (MRQ): Okuma motivasyonunu ve ilgi alanlarını değerlendirmek için.
• Okuduğunu Anlama Testi: Akademik metinler üzerindeki okuma performansını değerlendirmek için standartlaştırılmış bir test.

2.3 Veri Analizi

Strateji kullanımı, motivasyon ve anlama düzeylerini özetlemek için betimsel istatistikler (ortalamalar, frekanslar) kullanılmıştır. Değişkenler arasındaki ilişkileri incelemek için özellikle Pearson korelasyon katsayıları ve t-testleri olmak üzere çıkarımsal istatistiklerden yararlanılmıştır.

3.1 Üstbilişsel Strateji Kullanım Düzeyi

Öğrenciler, üstbilişsel okuma stratejilerinin farkındalığı ve kullanımında orta düzeyde olduklarını bildirmişlerdir. Üç kategori arasında—Küresel Okuma Stratejileri (GLOB), Problem Çözme Stratejileri (PROB) ve Destek Okuma Stratejileri (SUP)—en sık kullanılan stratejiler Problem Çözme Stratejileri (PROB) olmuştur. Bu durum, öğrencilerin daha proaktif bir şekilde planlama yapmak veya dış yardımlar kullanmak yerine, zorluklarla karşılaştıklarında yeniden okuma ve okuma hızını ayarlama gibi stratejileri uygulayarak daha reaktif davrandıklarını göstermektedir.

3.2 Okuma Motivasyonu Düzeyi

Genel olarak, öğrenciler okumaya yönelik yüksek düzeyde motivasyon sergilemişlerdir. Okuma ilgileri, akademik olmayan, eğlence odaklı materyallere doğru kaymış olup, belirgin bir şekilde mizah ve çizgi romanlara yönelik bir tercih gözlemlenmiştir. Bu durum, boş zaman okuması motivasyonu ile akademik okuma motivasyonu arasında potansiyel bir kopukluğa işaret etmektedir.

3.3 Okuduğunu Anlama Performansı

Orta düzeyde strateji kullanımı ve yüksek motivasyona rağmen, öğrencilerin akademik metinler üzerindeki okuduğunu anlama performansı ortalamanın altında çıkmıştır. Bu sezgilere aykırı sonuç, çalışmanın temel bulmacasını oluşturmaktadır.

3.4 Korelasyon Analizi

Korelasyon analizi şaşırtıcı sonuçlar vermiştir:

• Üstbilişsel okuma stratejisi kullanımı ile okuduğunu anlama performansı arasında anlamlı bir korelasyon bulunamamıştır.
• Okuma motivasyonu/ilgileri ile okuduğunu anlama performansı arasında anlamlı bir korelasyon bulunamamıştır.
• Üstbilişsel okuma stratejisi kullanımı ile okuma motivasyonu arasında pozitif bir korelasyon bulunmuştur.

4.1 Çelişkili Bulguların Yorumlanması

Strateji kullanımı/motivasyon ile anlama performansı arasında korelasyon olmaması, bu özgül bağlamda, sadece stratejilerin farkında olmanın veya motive olmanın anlama başarısı için yeterli olmadığını göstermektedir. Bu durum şu nedenlerden kaynaklanıyor olabilir:

• Strateji-Metin Uyumsuzluğu: Kullanılan stratejiler (ağırlıklı olarak Problem Çözme), akademik İngilizce metinlerinin özgül gereksinimleri için uygun veya etkili olmayabilir.
• Dilsel Yeterlilik Eşiği: Dilsel Eşik Hipotezi'nin öne sürdüğü gibi, öğrencilerin İngilizce yeterlilik düzeyi, üstbilişsel stratejilerin etkili anlamaya dönüşmesi için gerekli olan düzeyin altında olabilir. Temel kod çözme ve kelime bilgisi eksiklikleri, stratejik çabaları etkisiz hale getirebilir.
• Strateji Kullanımının Niteliği vs. Niceliği: Orta düzeyde *farkındalık* veya kullanım *sıklığı*, *etkili* veya *uygun* uygulama ile eşdeğer değildir. Stratejilerin uygulanışı hatalı olabilir.
• Motivasyon Türü: Boş zaman okumasına (çizgi roman) yönelik yüksek motivasyon, akademik metinlere ilgiye dönüşmemektedir; bu da eğlence için içsel motivasyon ile akademik görevler için genellikle gerekli olan daha dışsal motivasyon arasındaki farkı vurgulamaktadır.

4.2 Pedagojik Çıkarımlar

Çalışma, benzer bağlamlardaki EFL öğretiminin, sadece strateji öğretmekten veya genel motivasyonu artırmaya çalışmaktan öteye geçmesi gerektiğini ima etmektedir. Öğretim daha bütünleşik olmalıdır:

• Belirli stratejileri belirli metin türleri ve görevlerle açıkça ilişkilendirin.
• Stratejilerin etkinliğini sağlamak için temel dil becerilerinde (kelime bilgisi, dilbilgisi) sağlam bir temel oluşturun.
• Akademik metinleri daha erişilebilir, ilgili ve ilgi çekici hale getirerek akademik okuma motivasyonunu geliştirmeye odaklanın.
• Öğretmenlerin sadece *hangi* stratejiyi kullanacağını değil, onu *nasıl* ve *ne zaman* etkili bir şekilde uygulayacağını model aldığı, destekli uygulamalar sağlayın.

5.1 İstatistiksel Çerçeve

Temel analiz, doğrusal ilişkileri ölçmek için Pearson korelasyon katsayısına ($r$) dayanmaktadır. Formül şu şekildedir: $$r_{xy} = \frac{\sum_{i=1}^{n}(x_i - \bar{x})(y_i - \bar{y})}{\sqrt{\sum_{i=1}^{n}(x_i - \bar{x})^2}\sqrt{\sum_{i=1}^{n}(y_i - \bar{y})^2}}$$ Burada $x_i$ ve $y_i$ bireysel örneklem noktalarıdır (örneğin, strateji puanı ve anlama puanı) ve $\bar{x}$ ile $\bar{y}$ örneklem ortalamalarıdır. Korelasyonun anlamlılığını belirlemek için t-testi kullanılmıştır: $$t = r\sqrt{\frac{n-2}{1-r^2}}$$ $df = n-2$ serbestlik derecesi ile. Sıfır hipotezi ($H_0: r = 0$), alternatif hipoteze ($H_1: r \neq 0$) karşı test edilmiştir. Strateji-anlama ve motivasyon-anlama çiftleri için $H_0$'ın reddedilememesi, çalışmanın temel istatistiksel sonucudur.

5.2 Analitik Çerçeve Örneği

Vaka Analizi: "Motive Ancak Düşük Performans Gösteren" Öğrenci
Kohottan varsayımsal bir öğrenci olan Ahmed'i ele alalım.

• Profil: Çizgi roman okumaktan yüksek keyif aldığını bildiriyor (MRQ puanı: 4.5/5). Kafası karıştığında yeniden okuma stratejisini orta düzeyde kullandığını bildiriyor (PROB strateji puanı: 3.8/5).
• Akademik Görev: Yenilenebilir enerji üzerine 500 kelimelik açıklayıcı bir metin okur.
• Süreç: Ahmed, bilmediği kelimelerle karşılaşır ("fotovoltaik", "şebeke entegrasyonu"). Başvurduğu stratejiyi uygular: cümleyi birden fazla kez yeniden okur. Ancak, sınırlı kelime bilgisi nedeniyle yeniden okuma anlamı netleştirmez. Konuya olan motivasyonu düşük olduğu için, ısrar etmez veya başka stratejiler (örneğin, bağlam ipuçlarını kullanma, kelimelere bakma) aramaz.
• Sonuç: Anlama test puanı düşüktür. Çerçeve şunu göstermektedir: Motivasyon (boş zaman) + Etkisiz Strateji Uygulaması + Düşük Dilsel Yeterlilik → Zayıf Anlama. Bu mikro vaka, makro düzeydeki korelasyonların neden anlamlı olmadığını göstermektedir.