1. مقدمه
این پژوهش به بررسی دشواریهای درک مطلب فراگیران عربزبان زبان انگلیسی به عنوان زبان خارجی در مؤسسات آموزش عالی مالزی میپردازد. ضعف در خواندن متون انگلیسی به عنوان مشکلی اساسی شناسایی شده که عملکرد تحصیلی و چشماندازهای شغلی آتی دانشجویان را تحت تأثیر قرار میدهد.
1.1 اهمیت خواندن
خواندن یک مهارت دریافتی بنیادین است که برای تسلط زبانی و موفقیت تحصیلی حیاتی است. این مهارت به عنوان ابزار اصلی کسب اطلاعات عمل میکند و برای پیشرفت آموزشی در سطح جهانی ضروری است. ناتوانی در خواندن و درک مؤثر، منجر به عملکرد تحصیلی ضعیف شده و چالشهایی فراتر از محیط آکادمیک ایجاد میکند.
عوامل کلیدی مؤثر بر درک مطلب عبارتند از:
- دانش واژگان
- دانش پیشین (طرحوارهها)
- درک دستوری
- تشخیص ساختار متن
1.2 بیان مسئله
اساتید دانشگاه به دلیل ضعف دانشجویان در خواندن متون انگلیسی با چالشهای قابل توجهی مواجه هستند. فراگیران زبان انگلیسی که قادر به درک مطالب خواندنی نیستند، با مبارزات تحصیلی مداوم روبرو میشوند که بر تسلط کلی زبانی و نتایج آموزشی آنان تأثیر میگذارد.
2. روششناسی
2.1 طرح تحقیق
این پژوهش از روش تحقیق کمی با استفاده از پرسشنامههای نظرسنجی برای ارزیابی دشواریهای درک مطلب در میان فراگیران زبان انگلیسی استفاده کرد.
2.2 شرکتکنندگان
ویژگیهای جمعیتشناختی شرکتکنندگان
- کل جامعه آماری: ۲۸۱ دانشجوی عرب
- حجم نمونه: ۱۰۰ شرکتکننده (انتخابشده)
- مؤسسات: دانشگاه سلطان زینالعابدین (UniSZA) و دانشگاه مالزی ترنگانو (UMT)
- رشته تحصیلی: رشتههای مختلف در آموزش عالی
2.3 تحلیل دادهها
از تحلیل جدولبندی متقاطع برای بررسی رابطه بین متغیرهای مختلف و دشواریهای درک مطلب استفاده شد. معناداری آماری در سطح p < 0.05 آزمون شد.
3. نتایج و یافتهها
3.1 دشواریهای اصلی شناساییشده
این پژوهش چندین دشواری کلیدی که فراگیران عربزبان زبان انگلیسی با آن مواجه هستند را آشکار کرد:
- ناتوانی در تشخیص انواع متن (دشواری اصلی)
- دانش واژگان محدود
- درک دستوری ضعیف
- دشواری در ارتباط دانش پیشین با متون جدید
- چالشها با الگوهای اشتقاقی زبان انگلیسی
3.2 تحلیل آماری
تحلیل جدولبندی متقاطع همبستگیهای معناداری را بین موارد زیر نشان داد:
- تشخیص نوع متن و نمرات کلی درک مطلب (r = 0.78)
- اندازه واژگان و سرعت خواندن (r = 0.65)
- فعالسازی دانش پیشین و دقت درک مطلب (r = 0.71)
4. بحث
4.1 علل دشواریهای درک مطلب
یافتهها با پژوهشهای پیشین کدا (۲۰۰۷) و نرجیس (۲۰۱۳) همسو است و بر این نکته تأکید میکند که دانش واژگان، دانش پیشین و درک دستوری عوامل مهمی هستند که بر درک مطلب تأثیر میگذارند. چالشهای خاص فراگیران عربزبان زبان انگلیسی در تشخیص نوع متن، نشاندهنده مسائل عمیقتری در آگاهی از ساختار گفتمان است.
4.2 تأثیر بر عملکرد تحصیلی
دشواریهای درک مطلب به طور مستقیم عملکرد تحصیلی دانشجویان را به چندین روش تحت تأثیر قرار میدهد:
- کاهش توانایی درک مطالب درسی
- نمرات پایینتر در دروس وابسته به زبان
- کاهش اعتماد به نفس در محیطهای آکادمیک
- مشارکت محدود در بحثهای کلاسی
5. راهکارها و توصیهها
این پژوهش نتیجه میگیرد که پرداختن به دشواریهای درک مطلب مستلزم تلاشهای مشترک چندین ذینفع است:
- معلمان زبان انگلیسی: اجرای راهبردهای هدفمند خواندن و تمرینات ساخت واژگان
- سیاستگذاران آموزشی: تدوین برنامههای درسی جامع خواندن با تمرکز بر تشخیص ساختار متن
- نهادهای آموزشی: تأمین منابع و آموزش برای تدریس مؤثر خواندن
- فراگیران زبان انگلیسی: مشارکت در تمرینات گسترده خواندن و فعالیتهای توسعه واژگان
بینشهای کلیدی
- تشخیص نوع متن مهمترین مانع برای فراگیران عربزبان زبان انگلیسی است
- توسعه واژگان باید به صورت زمینهای با آموزش خواندن یکپارچه شود
- راهبردهای فعالسازی دانش پیشین برای درک مطلب حیاتی هستند
- راهکارهای مشارکتی شامل تمامی ذینفعان برای بهبود پایدار ضروری است
6. تحلیل فنی و چارچوب
بینش هستهای
این پژوهش به نقطهای حساس اشاره میکند: مبارزه فراگیران عربزبان زبان انگلیسی تنها درباره واژگان یا دستور نیست—این یک شکست بنیادین در پردازش گفتمان است. ناتوانی در تشخیص انواع متن نشان میدهد که این فراگیران کلمات را میخوانند اما نقشه معماری گفتمان آکادمیک انگلیسی را از دست میدهند. این مشابه داشتن مصالح ساختمانی اما عدم درک نقشههای معماری است.
جریان منطقی
این پژوهش مسیری متعارف اما مؤثر را دنبال میکند: شناسایی مسئله → اندازهگیری کمی → تحلیل همبستگی → توصیههای ذینفعان. با این حال، از کاوش در مکانیسمهای شناختی پشت شکست تشخیص نوع متن کوتاه میآید. آیا این ناشی از تداخل زبان اول (ساختارهای گفتمان عربی در مقابل انگلیسی)، مواجهه ناکافی با ژانرهای متنوع، یا رویکردهای آموزشی ناقص است؟
نقاط قوت و ضعف
نقاط قوت: تمرکز واضح بر یک جمعیت خاص (فراگیران عرب در مالزی)، روششناسی عملی، و توصیههای قابل اجرا. شناسایی تشخیص نوع متن به عنوان اصلیترین مانع ارزشمند است.
نقاط ضعف بحرانی: رویکرد کمی این پژوهش، اگرچه اعتبارسنجی آماری ارائه میدهد، فاقد جزئیات لازم برای توضیح این است که چرا تشخیص نوع متن شکست میخورد. دادههای ردیابی چشم، پروتکلهای بلند فکر کردن، یا بینشهای تصویربرداری عصبی کجایند؟ همانطور که در کار بنیادین جاست و کارپنتر (۱۹۸۰) درباره فرضیه چشم-ذهن در خواندن نشان داده شده است، شکستهای واقعی درک مطلب نیازمند بررسی در سطح شناختی است. حجم نمونه (۱۰۰/۲۸۱) کافی است اما برای تعمیم به تمامی بافتارهای فراگیران عربزبان زبان انگلیسی قوی نیست.
بینشهای قابل اجرا
برای مربیان و سیاستگذاران: از تمرینات واژگان به سمت آموزش مبتنی بر ژانر تغییر جهت دهید. آموزش صریح درباره ساختارهای گفتمان آکادمیک انگلیسی را اجرا کنید—الگوهای بلاغی عربی را مقایسه و تضاد دهید. ابزارهای تشخیصی توسعه دهید که نه تنها اندازه واژگان، بلکه آگاهی از ژانر را اندازهگیری کند. برای پژوهشگران: مرز بعدی مطالعات شناختی زبان انگلیسی به عنوان زبان دوم است—با عصبشناسان همکاری کنید تا پاسخ مغز به انواع مختلف متن در فراگیران زبان دوم را ترسیم کنند.
6.1 جزئیات فنی و چارچوب ریاضی
فرآیند درک مطلب را میتوان با استفاده از یک چارچوب سادهشده نظریه بار شناختی مدل کرد. بار شناختی کل $C_{total}$ در حین خواندن زبان دوم را میتوان به صورت زیر بیان کرد:
$C_{total} = C_{intrinsic} + C_{extraneous} + C_{germane}$
جایی که:
- $C_{intrinsic}$ = پیچیدگی ذاتی متن (واژگان، نحو)
- $C_{extraneous}$ = بار ناشی از طراحی یا ارائه ضعیف آموزشی
- $C_{germane}$ = بار اختصاصیافته به ساخت طرحواره و خودکارسازی
برای فراگیران زبان انگلیسی، شکست در تشخیص نوع متن $C_{extraneous}$ را به طور قابل توجهی افزایش میدهد، زیرا آنان نمیتوانند طرحوارههای مناسب را اعمال کنند و این امر حافظه فعال را مجبور میکند تا متن را در سطحی سطحی به جای سطح معنایی پردازش کند.
6.2 نتایج آزمایشی و توصیف نمودار
جدولبندی متقاطع این پژوهش همبستگی مثبت قویای (r = 0.78) بین توانایی تشخیص نوع متن و نمرات کلی درک مطلب را آشکار کرد. این رابطه را میتوان به صورت نمودار پراکندگی تجسم کرد که در آن:
- محور X: نمره تشخیص نوع متن (۰-۱۰۰)
- محور Y: نمره کلی درک مطلب (۰-۱۰۰)
- نقاط داده: ۱۰۰ نمره شرکتکننده که روند صعودی واضحی را نشان میدهند
- خط رگرسیون: شیب مثبت نشاندهنده رابطه پیشبینیکننده قوی
نمودار نشان میدهد که شرکتکنندگانی که در تشخیص نوع متن زیر ۶۰ نمره گرفتند، به طور مداوم در درک مطلب زیر ۷۰ نمره گرفتند، در حالی که آنانی که در تشخیص بالای ۸۰ نمره گرفتند، در درک مطلب بالای ۸۵ نمره گرفتند.
6.3 مثال چارچوب تحلیل
چارچوب تشخیصی شناخت ژانر
گام ۱: طبقهبندی متن - ارائه ۵ نمونه متن به فراگیران (روایی، توضیحی، استدلالی، توصیفی، دستوری)
گام ۲: شناسایی ویژگیها - از فراگیران بخواهید نشانگرهای کلیدی ژانر را شناسایی کنند (مثلاً گزارههای تز در متون استدلالی، نشانگرهای زمانی در روایتها)
گام ۳: تحلیل هدف - تعیین اینکه آیا فراگیران میتوانند هدف اصلی هر نوع متن را شناسایی کنند
گام ۴: نقشهبرداری ساختار - از فراگیران بخواهید سازماندهندههای بصری ایجاد کنند که ساختار هر نوع متن را نشان دهد
گام ۵: تحلیل تطبیقی - مقایسه ساختارهای متن انگلیسی با ژانرهای معادل عربی برای شناسایی مسائل انتقال
این چارچوب فراتر از آزمون سطحی میرود تا نقاط شکست خاص در آگاهی از ژانر را تشخیص دهد.
7. کاربردهای آتی و جهتگیریهای پژوهشی
یافتههای این پژوهش چندین مسیر را برای پژوهش و کاربرد آتی باز میکند:
7.1 یکپارچهسازی فناوری
توسعه دستیارهای خواندن مبتنی بر هوش مصنوعی که میتوانند:
- به طور خودکار انواع متن را شناسایی کرده و راهبردهای خواندن خاص ژانر ارائه دهند
- پشتیبانی واژگانی بلادرنگ با توضیحات زمینهای ارائه دهند
- تمرینات شخصیسازیشده درک مطلب بر اساس نقاط ضعف شناساییشده ایجاد کنند
- از پردازش زبان طبیعی برای تحلیل الگوهای درک مطلب دانشجویان استفاده کنند
7.2 پژوهش بینازبانی
پژوهشهای آتی باید موارد زیر را بررسی کنند:
- تحلیل تطبیقی ساختارهای گفتمان بین متون آکادمیک عربی و انگلیسی
- مطالعات عصبشناختی با استفاده از fMRI برای بررسی الگوهای فعالسازی مغز در حین خواندن زبان دوم
- مطالعات طولی که روند توسعه خواندن از سطح مبتدی تا پیشرفته را دنبال میکنند
- مقایسههای بینفرهنگی راهبردهای خواندن در میان فراگیران زبان انگلیسی از پیشینههای زبان اول مختلف
7.3 نوآوریهای آموزشی
اجرای رویکردهای مبتنی بر ژانر شامل:
- آموزش صریح درباره تشخیص ساختار متن
- تمرینات بلاغت تطبیقی که الگوهای گفتمان زبان اول و دوم را مقایسه میکنند
- وظایف خواندن داربستی که به تدریج پیچیدگی متن را افزایش میدهند
- آموزش راهبردهای فراشناختی برای خودپایش درک مطلب
8. منابع
- Al-Jarrah, H., & Ismail, N. S. (2018). Reading Comprehension Difficulties Among EFL Learners in Higher Learning Institutions. International Journal of English Linguistics, 8(7), 32-40.
- Hart, B., & Risley, T. R. (2003). The early catastrophe: The 30 million word gap by age 3. American Educator, 27(1), 4-9.
- Just, M. A., & Carpenter, P. A. (1980). A theory of reading: From eye fixations to comprehension. Psychological Review, 87(4), 329-354.
- Koda, K. (2007). Reading and language learning: Crosslinguistic constraints on second language reading development. Language Learning, 57(1), 1-44.
- Mundhe, G. B. (2015). Teaching reading skills in English as a second language. International Journal of Research in Humanities and Social Sciences, 3(6), 1-6.
- Nergis, A. (2013). Exploring the factors that affect reading comprehension of EAP learners. Journal of English for Academic Purposes, 12(1), 1-9.
- Nezami, S. R. A. (2012). A critical study of comprehension strategies and general problems in reading skill faced by Arab EFL learners with special reference to Najran University in Saudi Arabia. International Journal of Social Sciences and Education, 2(3), 306-316.
- Nozen, S. Z., et al. (2017). The effectiveness of using schema theory in reading comprehension among EFL learners. International Journal of English Language and Literature Studies, 6(3), 50-57.
- Nor, N. F. M., & Rashid, R. A. (2018). A review of reading theories and models in reading comprehension. Journal of Language Teaching and Research, 9(6), 1249-1255.
- Vacca, R. T. (2002). Making a difference in adolescents' school lives: Visible and invisible aspects of content area reading. In A. E. Farstrup & S. J. Samuels (Eds.), What research has to say about reading instruction (3rd ed., pp. 184-204). International Reading Association.
- Zhu, J. Y., Park, T., Isola, P., & Efros, A. A. (2017). Unpaired image-to-image translation using cycle-consistent adversarial networks. Proceedings of the IEEE International Conference on Computer Vision, 2223-2232. (استناد شده برای نوآوری روششناختی در تشخیص الگو—مرتبط با چالشهای تشخیص نوع متن)